Gewrichten
De werking van gewrichten
Er zijn ongeveer 360 gewrichten in het menselijk lichaam en ongeveer 100 daarvan zijn mobiel. In principe vormen gewrichten verbindingen tussen twee of meer stijve botten of kraakbeenachtige structuren en zorgen voor de mobiliteit van het menselijk lichaam.
Waaruit bestaat een gewricht?
Gewrichten bestaan in hun meest basale vorm uit een gewrichtskop (condylus) en een gewrichtskom, die als twee puzzelstukjes bij elkaar passen. Deze twee oppervlakken zijn bedekt met kraakbeen. Bovendien treedt er een holte tussen hen op, die is gevuld met gewrichtsvloeistof of smeermiddel om het schuren van de kraakbeen oppervlakten te voorkomen. Het gewricht is omgeven door een strakke bindweefsellaag – het gewrichtskapsel - evenals spieren en pezen.
Op gewrichten die aan zware belastingen blootgesteld worden, zoals het knie- of ellebooggewricht, worden extra buffers gevonden - de slijmbeurzen (bursa) gevuld met synoviale vloeistof. Deze buffers zijn dringend nodig, want afhankelijk van de beweging kan de kracht die op een gewricht wordt uitgeoefend een veelvoud zijn van het eigen lichaamsgewicht. Als u zich bijvoorbeeld bedenkt dat bij een neerwaartse sprong de kracht op het kniegewricht 24 keer het lichaamsgewicht kan zijn, wordt duidelijk hoe belangrijk deze buffers zijn. Ze dienen om de krachten op pezen, spieren en botten te verlichten en verminderen steeds de druk die een beweging veroorzaakt. Er moet echter worden opgemerkt dat verschillende vormen van beweging onze gewrichten verschillend beïnvloeden. Bij eenvoudig lopen is de kracht die op onze gewrichten werkt, bijvoorbeeld slechts de helft van uw eigen lichaamsgewicht.
Welke soorten gewrichten en bewegingsrichtingen bestaan er?
Vaak wordt er onderscheid gemaakt tussen ware gewrichten en schijngewrichten. De term schijngewricht duidt hierbij op een gering beweegbare verbinding. Wat wordt bedoeld is dat hoewel er een verband is tussen botten en/of kraakbeen, deze verbindingen geen holte of buffer hebben, maar direct met elkaar verbonden zijn. Ze zijn dus minder mobiel, zoals onze ribben, die tijdens het ademen slechts licht op en neer bewegen.
Vijf verschillende bewegingsrichtingen
Naast de opdeling in ware – en schijngewrichten, worden gewrichten verder onderscheiden in vijf vormen, die elk een andere combinatie van bewegingsrichtingen mogelijk maken:
- de vorm van het kogelgewricht, te vinden tussen het dijbeen en de heup, is de meest flexibele van ons lichaam. Hier zijn bewegingen in zes richtingen mogelijk
- de naam eigewricht geeft zijn vorm al aan. Bijvoorbeeld in de pols te vinden, maakt het naast het strekken, buigen en de zijdelingse draaiing bovendien ook rotatie mogelijk
- verder zijn in ons lichaam zadelgewrichten te vinden. De gewrichtskom rust hier, qua uiterlijk als een zadel op de rug van een paard, op de gewrichtskop. Zadelgewrichten zijn aldus in vier richtingen beweegbaar. Op deze manier kan bijvoorbeeld een duim in een cirkel bewegen, omdat deze verbinding een buigen (flexie), een strekken (extensie) en een zijwaartse beweging mogelijk maakt
- een scharniergewricht is bijvoorbeeld in de elleboog te vinden. Scharnier omdat het zich in twee richtingen als een deur kan bewegen: open of dicht, gestrekt of gebogen
- last but not least is er nog het draaigewricht. Het wordt ook wel het radgewricht (articulatio trochoidea) genoemd, omdat kop en kom met elkaar zijn verbonden als een wiel op een as. Daarom zijn alleen rotatiebewegingen mogelijk, zoals tussen de spaakpijp (radius) en de ellepijp (ulna) in onze onderarm
Lopen, rennen, zitten
Zonder onze gewrichten zouden we niet kunnen bewegen. Verschillende geavanceerde, vooraf gedefinieerde bewegingsrichtingen op verschillende punten van ons lichaam bepalen onze wijze van lopen, staan, zitten, racen, tillen en nog veel meer. De vorm van ons skelet is precies aangepast aan de vorm van onze gewrichten en onbewust voeren we elk van onze bewegingen in overeenstemming met dit systeem uit.
