Hier leggen we de ontwikkeling, oorzaken, symptomen en behandelingsmogelijkheden van een hielspoor uit.
Wat is een hielspoor?
Een hielspoor is een doornige, benige voortzetting van het hielbeen (calcaneus). Aan het hielbeen hechten twee belangrijke pezen of peesplaten: enerzijds de Achillespees, die het hielbeen met de kuitspier verbindt, en anderzijds de fascia plantaris, een peesplaat die onder de voetzool loopt. Als het lichaam overbelast raakt, kan het als reactie calcium afzetten op de peesaanhechtingen. Dit is bedoeld om de aangetaste structuren te stabiliseren. Deze kalkafzettingen kunnen echter ook tot ontstekingen leiden.
Meestal ontwikkelt een hielspoor zich onder de voetzool, aan de basis van de plantaire fascia (plantaire of onderste hielspoor). Het kan gepaard gaan met een ontsteking van de peesplaat (fasciitis plantaris), of deze veroorzaken. Een hielspoor aan de basis van de Achillespees (craniale of bovenste hielspoor) is vrij zeldzaam.
Een bijzonder geval is de Haglundse exostose. Deze zorgt voor een pijnlijke, harde zwelling aan de achterkant van het hielbeen en het bevindt zich meestal aan de buitenzijde van de aanhechting van de Achillespees. De Haglundse exostose is vernoemd naar de Zweedse orthopedisch chirurg Patrick Haglund, die de aandoening in 1928 voor het eerst beschreef. De Haglundse exostose wordt ook wel een ‘pump bump’ genoemd, omdat het veroorzaakt kan worden door de harde rand van pumps.
Oorzaken
Een hielspoor is een reactie van het lichaam op overbelasting (surmenage). Verschillende factoren kunnen bijdragen aan een overbelasting van de hiel, zoals:
- verkeerde stand van de voeten, b.v. platvoeten
- overgewicht
- verkorte kuitspieren
- slecht of versleten schoeisel
Symptomen
Hielpijn is het belangrijkste symptoom van een hielspoor. Meestal wordt die pijn als stekend of brandend beschreven. Ze verschijnt meestal tijdens of kort na het sporten. "Opstartpijnen" in de ochtend zijn ook typisch. Druk op het getroffen gebied wordt ook als pijnlijk ervaren. Bij het onderste hielspoor zit het pijnpunt in het gebied van de voetzool, bij het bovenste bij de aanhechting van de Achillespees. Het betreffende gebied is meestal ook rood en gezwollen. De tekenen van een ontsteking.
Een hielspoor hoeft echter niet per se tot pijn te leiden. Het kan ook symptoomvrij blijven en wordt dan meestal pas bij toeval ontdekt.
Diagnose
Om een hielspoor vast te kunnen stellen, worden de klachten (symptomen) allereerst in het behandelgesprek (anamnese) uitgevraagd en verduidelijkt. Daarna wordt meestal de voet betast (gepalpeerd) om te kijken of en zo ja waar de druk als pijnlijk wordt ervaren. Als de hielspoor erg groot is, is deze al snel voelbaar. Een hielspoor kan betrouwbaar in het röntgenbeeld gedetecteerd worden. Daar is het zichtbaar als een doornvormig botuitsteeksel.
Als een andere oorzaak van de pijn wordt vermoed, kunnen andere beeldvormende technieken zoals echografie of MRI-scan (magnetic resonance imaging) worden gebruikt. Als een ontstekingsreactie wordt vermoed, kan bloedonderzoek (bijvoorbeeld verhoogde ontstekingswaarden) nodig zijn.
Behandeling
Het primaire doel van behandeling van hielspoor is het verlichten van de spanning op de pezen. Hiervoor dient de voet tijdelijk zoveel mogelijk te worden ontzien. Hielkussentjes kunnen voor extra verlichting zorgen. Ze verminderen de druk op de hiel zodat de ontsteking kan verdwijnen. Op de lange termijn worden vaak inlegzolen voorgeschreven die de voet specifiek ondersteunen.
In de acute fase van de ontsteking kunnen pijnstillers en ontstekingsremmende medicijnen of zalven tegen de pijn helpen. Schokgolf- en ultrasone therapie kunnen ook helpen de pijn te verminderen. Daarnaast kan fysiotherapie worden voorgeschreven. Het doel is om oefeningen te leren waarmee de spieren en pezen in de voet gericht kunnen worden gestrekt en versterkt.
Een hielspoor wordt slechts zeer zelden geopereerd en dan pas nadat alle andere maatregelen zijn uitgeput. Hierbij wordt een deel van de peesplaat (fascia plantaris) afgesneden om de spanning te verlichten. Dit kan echter tot een platvoet (pes planovalgus) leiden. Daarom is een operatie aan een hielspoor een absolute uitzondering.
Preventie
Een hielspoor wordt veroorzaakt door overbelasting (surmenage). Het versterken van de voetspieren en het pees-ligament-apparaat spelen daarom een belangrijke rol. Regelmatige en gerichte training staat hierbij centraal. Online fysiotherapie laat u in onderstaande video enkele oefeningen voor de hiel zien. Meer alledaagse tips voor uw hiel vindt u ook op onze pagina Hielpijn.
De volgende producten kunnen verlichting bieden:
